W ramach Dni Cedyni 2016 24 czerwca w murach średniowiecznych cedyńskiego klasztoru odbyła się V Konferencja naukowa poświęcona przeszłości i dziedzictwu ziemi cedyńskiej pt. „Cedynia w czasie i w przestrzeni”.
Sesja podzielona została na trzy panele obejmujące trzy tematy: przeprawę odrzańską, wątki związane z 1050. rocznicą chrztu Mieszka I oraz 50-leciem Muzeum Regionalnego w Cedyni.
W pierwszej części geolog dr Andrzej Piotrowski z Pomorskiego Oddziału Państwowego Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu Badawczego ze Szczecina przybliżył słuchającym zagadnienia związane z przeprawą odrzańską mamutów pod Bielinkiem. Doktor hab. prof. UAM Grzegorz Podruczny z Polsko-Niemieckiego Instytutu Badawczego w Collegium Polonicum w Słubicach z kolei przedstawił najnowsze własne badania nad zachowanymi w źródłach archiwalnych oraz w nikłych śladach terenowych umocnieniami budowanymi w okresie nowożytnym nad Odrą między Kostrzynem a Szczecinem. Natomiast dr hab. prof. US Radosław Skrycki z Instytutu Historii i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Szczecińskiego ukazał wiele ciekawych szczegółów z dawnej topografii ziemi cedyńskiej i Nadodrza w dawnej kartografii. Doktor Piotr Maliński z Katedry Badań nad Konfliktami i Pokojem Uniwersytetu Szczecińskiego wyjaśnił zaś kwestie związane z terminologią dotyczącą forsowania i przeprawy odrzańskiej 1 Armii WP w 1945 r. oraz zajął się rozpoznaniem sprzętu przeprawowego.
W części drugiej w związku z obchodzoną w kraju rocznicą chrztu Mieszka I wygłoszono dwa referaty związane z tematyką chrztu Polski oraz jubileuszu Tysiąclecia Państwa Polskiego w latach 1958-1966. Profesor dr hab. Stanisław Rosik z Instytutu Historycznego Uniwersytetu Wrocławskiego zajął się interpretacją przekazów o chrzcie Mieszka wskazując, że chrzest władcy oznaczał w zasadzie chrzest całego ówczesnego jeszcze nie nazwanego państwa. Natomiast wyżej podpisany omówił rolę Cedyni jako miejsca pamięci w obchodach oraz antykościelnej propagandzie państwowej tamtych lat.
W ostatnim panelu związanym z 50. rocznicą powołania w Cedyni Muzeum Regionalnego właśnie w ramach obchodów Tysiąclecia historię jego omówiła pokrótce wskazując na główne problemy organizacyjne Magdalena Jakołcewicz. Doktor Sławomir Szafrański – kierownika Ośrodka Konferencyjno-Edukacyjnego Uniwersytetu Szczecińskiego w Kulicach, a zarazem prezesa zachodniopomorskiego oddziału Stowarzyszenia Muzealników Polskich przedstawił mapę instytucji muzealnych na Pomorzu oraz ich rolę na tle takich placówek w innych regionach Polski. Dyrektor Cedyńskiego Ośrodka Kultury i Sportu Paweł Pawłowski zaprezentował wizję rozwoju cedyńskiej placówki.
Warto tu podkreślić, że treści przedstawione podczas konferencji były tematy związane z najnowszymi odkryciami i aktualną pracą referentów, dzięki czemu słuchacze mieli dostęp do najnowszego, jeszcze nie publikowanego stanu badań. To co jednak moim zdaniem najistotniejsze to, pokazanie że organizacja takich wydarzeń spełnia powierzoną im rolę – wywołanie dyskusji, zmuszenia słuchaczy do myślenia nad otaczającym go światem oraz przyczynami dlaczego taki jest. Jak zwykle wiele głosów wzbudził wykład prof. Rosika. Wskazał on, że termin „chrzest Polski” należy potraktować jako metaforę i jeden z etapów budowy – ewolucji państwowej Polski, choć w tym czasie takiego kraju jeszcze de facto nie było. Struktury państwowe rodziły się wówczas tak pod względem terytorialnym jak i społecznym obejmując kolejne grupy społeczne. Profesor z wrodzoną swadą nie tylko zgłębił przy tym tajniki mediewistycznej krytyki źródeł, ale przedstawił w dyskusji także najważniejsze założenia pracy badawczej historyka opierające się na założeniu, że to co wiem o przeszłości jest zawsze tylko jednym z wielu obrazów, jednak mnożenie tzw. hipotez roboczych (co zarzucił prof. Przemysławowi Urbańczykowi), które wpuszczone zbyt szybko i pochopnie bez poddania ich dyskusji specjalistów do obiegu wcale nie zbliżają nas do poznania przeszłości.
Dużo miejsca, zwłaszcza w dyskusji, poświęcono problematyce muzealnej. Warto tu wskazać za S. Szafrańskim, że wiele regionów Pomorza Zachodniego, zwłaszcza jego środkowa część stanowi pewną pustynię muzealną, zresztą nasz region jest jednym z najmniej nasyconych muzeami terenów w kraju. W dyskusji zwłaszcza o przyszłości placówki w Cedyni podkreślono też wagę małych muzeów w podejmowaniu badań podstawowych oraz udziale w kreowaniu tożsamości lokalnej. Warto tu podkreślić, że obecni na sali reprezentanci innych tego typu instytucji z regionu zadeklarowali pomoc w przyszłym rozwoju cedyńskiej placówki.
V konferencja w Cedyni po raz kolejny pokazała, że dzieje regionu wokół najdalej na zachód wysuniętego miasta w Polsce wzbudzają duże zainteresowanie i żywe dyskusje nie tylko wśród mieszkańców gminy oraz okolic i to nie tylko dlatego, że to tu działy się od tysiąca lat ważne wydarzenia wpisane w narrację podręczników szkolnych. Dzięki dogłębniejszemu poznaniu historycznych zakamarków ostatniego milenium wzrasta nasza wiedza o tym regionie, a ta powoduje lepsze zrozumienie otaczającego nas świata i przywiązania do naszej małej ojczyzny. Dalszy ciąg – miejmy nadzieję równie ciekawych – dyskusji już za rok podczas kolejnych Dni Cedyni w 1045. rocznicę zwycięstwa Mieszka I w bitwie pod Cidini.